De logische niveaus van Bateson en Dilts

Een verandermodel voor persoonlijke groei

De logische niveaus van Bateson & Dilts vormen een verandermodel voor persoonlijke groei & ontwikkeling, maar ook van functioneren en communicatie. Het model is ontwikkeld door Robert Dilts op basis van het onderzoek uitgevoerd door Gregory Bateson. De logische niveaus kunnen goed toegepast worden tijdens training en coaching om te onderzoeken op welk niveau de meest impactvolle groei en ontwikkeling gemaakt kan/moet worden.

De betekenis van de logische niveaus

De niveaus van gedrag en omgeving kun je zien als hetgeen waarneembaar is. Datgene wat je dagdagelijks doet en laat zien. Om dat leven zo gelukkig mogelijk te maken ga je op zoek naar wat je kan, wat je belangrijk vindt, wie je bent en wat je wilt (de niveaus daarboven).

In het onderzoek van Bateson beschrijf hij dat:
  - Een verandering op een lager niveau een verandering op een hoger niveau teweeg kan brengen. Dit hoeft dus niet.
  - Een verandering op een hoger niveau altijd een verandering op een lager niveau teweeg brengt.
  - Een oplossing nooit ligt op het niveau waar het probleem wordt geconstateerd, altijd op een ander niveau!

Wanneer alle niveaus samenwerken en elkaar ondersteunen ben je volledig congruent en in lijn met wie jij ten diepste bent.

De logische niveaus van Bateson en Dilts toegepast

Stel je wil een ontwikkeling door maken als leidinggevende. Jouw voorkeursgedrag is dat je leidend, sturend en dominant bent in gesprekken en vergaderingen. Je merkt dat dit soms een negatief effect heeft op je team. Je wilt daarom beter leren luisteren, samenvatten en doorvragen (niveau gedrag).

Niveau talenten: op dit niveau ga je aan de slag met wat kan ik. Je leert nieuwe vaardigheden passend bij je talenten en leert die toe te passen.

Niveau waarden: het kan zijn dat het ontwikkelen op talenten niet genoeg verandert. Dan ontwikkel je een niveau hoger en kom je bij wat vind ik belangrijk. Je komt er bijvoorbeeld achter dat je het belangrijk vindt om als leidinggevende gerespecteerd te worden. Daarnaast heb je een hoog verantwoordelijkheidsbesef die maakt dat je het fijn vindt om snel de leiding te nemen. Ontdekken waarom je dit zo belangrijk vindt en hier een nieuwe context aangeven maakt dat je een positieve invloed kan hebben op je gewenste gedrag en ontwikkeld op het niveau waarden.

Niveau identiteit: maar misschien moet je wel een niveau dieper (hoger) gaan en is het nodig om te ontwikkelen op wie ben ik. Goed snappen wie je bent, welke psychologische gedragsvoorkeuren je hebt en hoe deze tot uiting komen is een belangrijke basis voor duurzame gedragsverandering. Zo kom je er misschien achter dat je een rode gedragsvoorkeur hebt (in de kleuren van Insights Discovery) maar ook de groene. In je huidige werk wordt je vooral gestimuleerd op je dominante en resultaatgerichte gedrag (rode voorkeur) en vergeet je jouw zachte, samenwerkende (groene voorkeur) kant in te zetten.

Niveau zingeving: en boven alles staat dan wat wil ik. Het meest 'diepgaande' niveau. Waartoe ben ik op aarde? Wat wil ik eigenlijk bereiken? Hoe wil ik bijdragen aan de wereld? Grote vragen met grote impact. Wanneer je echt in lijn gaat leven met wat jij wil vertoon je gedrag dat perfect in harmonie is en passend bij wie jij in de kern bent en jouw talenten.