De kracht van reflecteren en zelfreflectie

In onze drukke en hectische leven staan we weinig stil bij wat we allemaal meemaken. Want heel eerlijk: hoe vaak sta jij stil en reflecteer je op je eigen gedachten, gevoelens en dingen die je meemaakt? In de ratrace van werk, gezin, vrienden en sociale activiteiten, vergeten we soms eens terug te kijken. En dan niet vanuit “wat nou als…”, maar veel meer vanuit zelfreflectie om aan de slag te gaan met persoonlijke groei en ontwikkeling. En zowel de zomerperiode, als het einde van het jaar zijn geschikte momenten daarvoor. Alhoewel ik je eigenlijk wil aanraden: doe het veel regelmatiger dan 2-3 keer per jaar.

Deze blog is onderdeel van Happyfeed. Een maandelijkse dosis inspiratie om zo een nog leuker werkend leven te realiseren. Wil jij automatisch een mailtje ontvangen zodra de volgende Happyfeed online staat? Schrijf je dan nu in!

Waarom is reflecteren zo waardevol?

Reflecteren is waardevol omdat het helpt om uit de waan van de dag te stappen. Tijd maken voor jezelf en met een open blik te kijken naar jezelf en jouw ervaringen. Hoe vaak sta jij stil om betekenis te geven aan je eigen emoties, gedachten en acties? Wellicht te weinig. Terwijl als je dat regelmatig doet, je beter betekenis kunt geven aan de rode draad tussen hoe jij alle gebeurtenissen percipieert. Zodat je vervolgens meer bewust wordt van je patronen en overtuigingen, de helpende dan wel de beperkende overtuigingen. 

Daarnaast helpt reflecteren je ook om lessen te trekken uit zowel successen als mislukkingen. Want door terug te kijken op wat goed ging en wat niet, kun je effectiever worden in toekomstige beslissingen, waardoor je groeit als mens. Of zoals Remco Claassen het omschrijft:

“Je bent het gevolg van je vorige beslissingen. Je wordt het gevolg van je toekomstige beslissingen”

Reflectie vergroot dus je zelfbewustzijn. En zoals wel vaker in blogs of Happyfeeds aangegeven: zelfinzicht en zelfbewustzijn zijn de basis voor persoonlijke groei! Want des te beter we onszelf begrijpen, des te beter kunnen we ook anderen begrijpen, waardoor het onze empathie en communicatie verbetert richting anderen. 

Wat is reflecteren en zelfreflectie eigenlijk?

Goed, genoeg over de vraag waarom het belangrijk is. Ik zou bijna willen zeggen, redenen genoeg om regelmatig te gaan reflecteren, toch? Maar goed, wellicht vraag jij je nu wel eerst af wat we hier bedoelen met reflecteren. 

Reflectie is simpelweg een proces waarbij we bewust nadenken over onze ervaringen, gedachten, gevoelens en acties. Het is dus ook veel meer dan alleen terugkijken. Het gaat erom dat je ook voldoende tijd neemt om wat “dieper in jezelf te graven” om betekenis dan wel begrip te vinden. En dus zonder oordeel of zelfkritiek, maar vanuit eerlijkheid en openheid.

Daarnaast zijn er ook verschillende vormen van reflecteren. Zelf houd ik ervan om dit schrijvend te doen, met mijn reMarkable. By the way: wat een top apparaat is dat! Al mijn reflecties, aantekeningen en inspirerende e-books op 1 plek! En wees gerust, ik heb geen aandelen in reMarkable hoor ;-)

Anderen manieren zijn mediteren, coaching, een oprecht en diepgaand gesprek met een vriend, dan wel eens rustig nadenken tijdens een wandeling in de natuur. Het belangrijkste is dat je een rustige ruimte creëert, waarin je tijd maakt om één te zijn met jouw gedachten, gevoelens en emoties. En doe dat vooral op een manier die je past.

Zelf ben ik groot fan van deze 2 manieren van reflecteren: 

Grateful - Three to thirve - Reflect on the day

Van zowel Tony Robbins als Tim Ferriss leerde ik dit reflectiemodel, die bestaat uit 3 stappen/vragen. 2 voor de ochtend om mee te starten, 1 om de dag mee af te sluiten

1. Schrijf ’s ochtends 3 dingen op waar je dankbaar voor bent. Dankbaarheid is tenslotte de nummer 1 strategie om meer (werk)geluk te ervaren. 

2. Schrijf je “three to trive” op: welke 3 dingen ga je vandaag doen OF welke 3 dingen gaan vandaag fantastisch maken?

3. Vervolgens reflecteer je ’s avonds op bovenstaande. Wat ging goed? Wat had ik beter kunnen doen? En welke gevoelens en gedachtes heb ik, als ik terugkijk op vandaag? *Bonus: je kunt dit moment gelijk gebruiken om je intentie voor de volgende dag te bepalen.

Het Insights Deeper Discovery reflectiemodel

Hieronder een afbeelding van het reflectiemodel, maar in dit kennisbank document is het Insights Deeper Discovery reflectiemodel uitgebreider uitgewerkt. 

Hoe doe je dat nou, reflecteren?

Eigenlijk geven bovenstaande aspecten je al een prachtig handvat hoe te  reflecteren. Mocht je nu nog niet regelmatig reflecteren, gebruik dan een rustige periode, bijvoorbeeld vakantietijd, om ermee te gaan experimenteren. En zo voor jezelf er  achter te komen welke manier(en) het best voor jou werken. 

Wel deel ik hier nog 6 praktische tips die je kunnen helpen tijdens het reflecteren:

1. Maak er tijd voor vrij: Reflectie vraagt tijd en bewuste aandacht. En daarom: plan bewust momenten in waarop je gaat reflecteren zonder afleidingen. Dagelijks, wekelijks, of maandelijks, dat wat voor jou werkt. Maar plan het in je agenda,  bijvoorbeeld als een terugkerende afspraak.

2. Schrijf het op: Essentieel wat mij betreft! We herkennen het volgende namelijk allemaal: de slechtste plek om na te denken of te piekeren, is in je hoofd. En jammer genoeg is dit wel de plek waar we dit het meest doen. Terwijl op papier juist de beste en meest effectieve plek is om dit te doen. Schrijf het "van je af", zonder oordeel, en probeer te begrijpen waarom je je op een bepaalde manier voelde en waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt.

3. Stel jezelf vragen: Stel jezelf gerichte vragen omtrent je gedachten en gevoelens. En desnoods, zo heb ik het ingericht in mijn reMarkable, iedere keer dezelfde vragen. Nog wat suggesties qua vragen: "Wat heb ik geleerd van deze ervaring?", "Wat zou ik de volgende keer anders doen?"

4. Wees lief voor jezelf: Reflecteren gaat over groei en ontwikkeling. Het biedt je de kans om vanuit (zelf)inzicht te groeien. Dus gebruik het niet om jezelf te bekritiseren. Wees vriendelijk en begripvol naar jezelf. 

5. Neem actie: Reflectie zonder actie heeft beperkte waarde. Je kunt zelf zeggen: reflectie en inzicht, zonder actie, leidt tot teleurstelling. Gebruik de inzichten die je hebt opgedaan om positieve veranderingen in je leven aan te brengen. Stel doelen en werk eraan om ze te bereiken.

6. Zoek naar patronen: Kijk naar terugkerende thema's in je reflecties. En dit vraagt lef en echt eerlijk zijn naar jezelf. Maar zodra je patronen helder zijn, kun je deze veranderen, versterken of nieuwe patronen creëren. 

En daar is hij weer, de beste trainer/coach/spreker op aarde. Tony Robbins in 1 minuut over patronen. 

Een persoonlijk voorbeeld: reflectie op mijn talenten

Zoals de trouwe volgers weten, ik ben een groot fan van Insights Discovery. Sinds 2015 geaccrediteerd en tot op de dag van vandaag maak ik er nog steeds maar al te graag gebruik van om anderen te mogen inspireren en faciliteren in persoonlijke, team- en/of leiderschapsontwikkeling. Maar soms is het juist ook goed om eens een “andere bril” op te zetten. En ik weet nog goed, in de zomer van 2022, dat ik besloot om eens te reflecteren op mijn talenten…

En daarvoor gebruiken we als Happyholics CliftonStrengths. En ik besloot eens een blik te werpen op mijn 5 talenten en in hoeverre ik daar invulling aan gaf. In mijn werk, als vader, als partner en als vriend. En ik kon zeggen: dat werd een eerlijk en daarmee confronterend gesprek met mezelf. 

Want mijn top 10 uit CliftonStrengths ziet er als volgt uit...

En zonder heel diep erop in te gaan, was de conclusie simpel. Het werd tijd, met name in de privé context – als vader, partner en vriend – deze talenten weer eens wat meer te gaan leven! Door verschillende gebeurtenissen was ik deze wat kwijt geraakt en dus nam ik toen mezelf iets voor: neem het heft in handen en ga weer meer in het leven staan vanuit positiviteit, samenhorigheid, empathie en begrip. En schreef ik voor mezelf het volgende op.

Ga je 4 kernwaarden – begripvol, openheid, positiviteit & energie – weer meer leven. Door te focussen op mijn kernwaarde energie. Simpelweg meer energie te gaan voelen, ervaren en uit te stralen.

Goed, ik kan me voorstellen dat dit wat vaag en abstract, klinkt. En alhoewel ik enorm geloof in de kracht van stemmingsdoelen i.p.v. SMART doelstellingen - ik weidde er niet voor niets een Happyfeed aan - moest ik wel nog een slag maken. Want waar ik ook in geloof is dat je een abstract stemmingsdoel, wel moet vertalen in concrete acties. En dat deed ik dus ook door het volgende op te schrijven...

Focus op mijn mentale en fysieke fitheid met als SMART acties: weer 3 keer in de week sporten, weer vaker een boek gaan lezen, 2 keer per week tijd maken om te mediteren & 1 keer per week echt reflecteren.

En nu jij, aan de slag met reflecteren en zelfreflectie

Ik hoop dat deze Happyfeed jou heeft geïnspireerd. En als dat het geval is, laat het dan niet zitten bij inspiratie. Maar aan de slag! Desnoods reflecteer je nu eens 5 minuten op deze Happyfeed met de vraag: wat haal ik hieruit? En wat is de eerstvolgende stap die ik kan zetten om meer te gaan reflecteren? Succes! 

PS: met onze Happyfeed willen we mensen inspireren met inzichten die hun werkende leven gelukkiger kunnen maken. Daarom zijn we erg benieuwd: hoe waardevol vind jij deze Happyfeed op een schaal van 0 tot 10?