Last van een negatief zelfbeeld? Zo vergroot je je zelfwaardering

Zelfwaardering is bepalend voor je succes, je prestaties, je gezondheid en je geluksgevoel. En daarom essentieel om aandacht voor te hebben. Maar hoe bereik je nou een positief beeld van jezelf? En wat kan je doen om je zelfwaardering te vergroten?

Wat is zelfwaardering?

Zelfwaardering is de mate waarin je positief of negatief naar jezelf kijkt – je zelfbeeld dus. Wanneer jij een positief beeld hebt van wie je bent en wat je kan heb je een hoge mate van zelfwaardering. Je accepteert dan wie je bent en omarmt je talenten én valkuilen. Wanneer je een negatief zelfbeeld hebt voel je je vaak tekortschieten, voel je continu de neiging jezelf aan te passen en jezelf weg te cijferen. Zelfwaardering voelen is dus een ontzettend fijn iets om na te streven. Maar hoe dan?

Het vormen van zelfwaardering begint al bij een dreumes

Ieder begint zijn of haar leven als een vrij kind – nog niet in staat onbewust signalen op te vangen over wat wel en niet gewenst gedrag is. Helaas verandert dit al snel. Een dreumes leert te snappen wat ouders belangrijk vinden, welk gedrag een glimlach, een knuffel of zelfs een cadeautje oplevert en speelt daar onbewust op in. Langzaamaan leert de dreumes zich aan te passen aan het gewenste gedrag en wordt daardoor steeds afhankelijker qua zelfbeeld. In deze fase slaat een kind namelijk onbewust beelden op van zichzelf. Wanneer er in de opvoeding veel focus ligt op wat er niet goed gaat, ontstaat er steeds meer een negatief zelfbeeld. In deze fase is het essentieel dat de dreumes aan alles voelt dat hij/zij gewenst is, geliefd is en gewaardeerd is. Dat bouwt dan steeds meer een positief zelfbeeld en een hoge zelfliefde en zelfwaardering op.

Als jij dit leest heb je helaas geen invloed meer op die periode en op hoe jouw ouders je hebben opgevoed. Je kan wel inzicht krijgen in hoeverre jij een goede basis hebt voor zelfwaardering aan de hand van hoe je opgevoed bent. Vervolgens kan je hier bewuster mee aan de slag gaan. Op het moment dat in jouw opvoeding vooral een negatief zelfbeeld is ontwikkeld, vragen de vervolgstappen veel meer aandacht. Het is zelfs  mogelijk dat er therapie nodig is om de schade te herstellen. Een mooi boek om te lezen is ‘Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen’. Zie video hierboven.

Zelfwaardering borgen: van afhankelijk naar onafhankelijk

Tot aan de pubertijd blijven we afhankelijk van de stimulansen in onze opvoeding. Dus tot die tijd, en eigenlijk ook daarna, is liefde, aandacht en positiviteit vanuit de ouders essentieel. In de pubertijd komt er langzaamaan de fase dat je onafhankelijk gaat worden. Je gaat je eigen meningen, beelden en ideeën ontwikkelen en je breekt als het goed is steeds meer met die van je ouders. Je gaat een beeld ontwikkelen van wie je bent, wat je kan en wat je wil. Wanneer een gezonde basis gelegd is in de opvoeding leer je redelijk makkelijk jezelf lief te hebben. Je leert jezelf te waarderen zonder die bevestiging van je ouders nodig te hebben (die neem je voor waar aan). Wanneer er geen gezonde basis is kost het veel werk om dit te voelen en zal je in je pubertijd veel aandacht hebben voor alles wat je niet goed doet. Hierdoor blijf je afhankelijk van de meningen (en waardering) van de mensen om je heen en ga je je steeds meer en sneller aanpassen aan de meningen en wensen van anderen.

Maar nu jij dit leest zit je hoogstwaarschijnlijk niet meer in de pubertijd. Als er bij jou nog aandacht nodig is voor zelfwaardering is het essentieel je pubertijd goed over te doen. Goed onafhankelijk worden dus. De bron voor zelfwaardering ligt in het onafhankelijk worden van de meningen en wensen van anderen. Dat vraagt een periode van rebelleren, soul searching en grenzen (van jezelf) opzoeken. Terug naar jezelf dus, waarin je (weer) antwoord gaat vinden op wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik. Een mooi boek wat hierbij kan helpen is the 7 habits of highly effective people van Steven Covey.

Doorgeschoten zelfwaardering

Wanneer je de pubertijd verlaat sta je als het goed is stevig in verbinding met jezelf. Je bent losgebroken van alles en iedereen en je bent echt onafhankelijk. Vervolgens is het tijd om weer de verbinding met anderen op te zoeken. Wanneer je namelijk blijft hangen in die onafhankelijke status schiet je te ver door met je zelfwaardering. Je staat niet meer open voor de mening van anderen of de ontwikkelingen die je zelf nog door te maken hebt. Hierdoor leef je in je eigen bubbel en sluit je je af.

Je mag dan wel genoeg zelfwaarde hebben (misschien zelfs te veel), maar deze is zeer fragiel aangezien je het beschermt met je eigen muur. Op het moment dat je weer in verbinding treedt, en van onafhankelijk naar wederzijds afhankelijk gaat, fundeer je jouw zelfwaarde meer en meer. Je durft jouw zelfbeeld kwetsbaar te laten zijn en het daardoor sterker te maken. 

Terugvallen in afhankelijkheid

Toch kan je ook altijd weer terugvallen in afhankelijkheid. Een mooi nummer dat dit prachtig beschrijft is ‘Everything I ever wanted’ van Billie Eilish. Hierin beschrijft ze hoezeer ze afhankelijk is geworden van alle meningen van haar fans (en niet fans) en hoeveel haar dat pijn doet:

“I had a dream
I got everything I wanted
Not what you’d think
And if I’m being honest

It might’ve been a nightmare
To anyone who might care
Thought I could fly (fly)
So I stepped off the Golden, mm
Nobody cried (cried, cried, cried, cried)
Nobody even noticed
I saw them standing right there
Kinda thought they might care (might care, might care)”

Wanneer dit gebeurt is het weer van belang langzaamaan onafhankelijk te worden, en doorloop je het vorige proces opnieuw. Je leert weer stap voor stap van jezelf te houden onafhankelijk van de meningen van anderen.

Aan de slag met zelfwaardering

Heb jij dus een wat negatief zelfbeeld, of voel je dat er verbetering nodig is in de mate waarin jij jezelf waardeert, dan is het essentieel het proces van afhankelijk naar onafhankelijk en uiteindelijk naar wederzijds afhankelijk te doorlopen. Wij kunnen je hierbij faciliteren via persoonlijke coaching. Mocht je op zoek zijn naar concrete tips, dan kan je ook eens dit blog lezen waarin handvatten worden gegeven om te werken aan je eigen zelfwaardering.