Corona versus ons reptielenbrein: wie wint de strijd?

Twee weken geleden zette ik de eerste zinnen voor deze blog op papier. Waarom ik het dan nu pas publiceer? Als ik heel eerlijk ben: ik voelde me er op dat moment compleet ongemakkelijk bij. Ongezouten meningen en standpunten over corona vlogen me om de oren. Wie zat er in godsnaam ook nog op mijn mening te wachten? Mijn oude patronen van twijfel en angst over wat anderen mogelijk van me vinden, staken de kop op. Ach, laat maar hangen, was mijn conclusie. Het opschrijven van mijn gedachten heeft me in ieder geval geholpen om de hele situatie zelf een beetje te begrijpen. Vandaag besluit ik mijn gedachten alsnog met jullie te delen. Wie weet geeft het je nieuwe inzichten in wat er momenteel allemaal gebeurt als we kijken naar het gedrag en de psyche van de mens. Boeiende onderwerpen waar ik de afgelopen jaren veel over heb mogen leren.

We gaan even terug naar vrijdag 13 maart: Nederland begint langzaam in de ban te raken van het coronavirus. De mensheid is nog wat verdeeld. Waar de een lacherig de kroeg opzoekt, slaat de ander volledig in paniek aan het hamsteren. Zelf voel ik op dat moment vooral dankbaarheid. Ik ben dankbaar voor mijn werk dat ervoor zorgt dat ik mij de afgelopen jaren dagelijks heb verdiept in menselijk gedrag. Kennis die mij nu meer dan ooit helpt om te relativeren, dingen in perspectief te plaatsen en zo objectief mogelijk naar deze situatie te blijven kijken.

Corona en ons reptielenbrein

Van experts als  Remco Claassen en  Fons Feekes leerde ik de basisbeginselen van neuropsychologie. Over hoe ons reptielenbrein (het kleinste en oudste deel van ons brein dat niet nadenkt en niets onthoudt) instinctief en automatisch reageert op emoties en zo invloed uitoefent op ons gedrag. Een stukje theorie dat dat bewuste weekend op grote schaal werkelijkheid werd. Onze amygdala’s werden massaal getriggerd door (in dit geval de emotie) angst en raakten gebrand op slechts één ding: overleven. In een tijdsbestek van nog geen 48 uur gebeurde er een hoop met onze beschaving. Lege schappen in de supermarkt. Vechten om het laatste pak wc papier (een bijzondere keuze als je het mij vraagt). En om het gedrag van Geert Wilders & Thierry Baudet, die zelfs deze situatie aangrijpen om verdeeldheid te zaaien, maar daar te laten.

De boosdoener

Maar is het coronavirus hier daadwerkelijk de boosdoener? Of worden onze amygdala’s massaal beïnvloed, of zelfs gemanipuleerd, door de (sociale) media? Het antwoord mag je zelf geven nadat ik je kort nog iets verteld heb over een ander stukje van ons brein: de neocortex. Het gedeelte van onze hersenen dat – in tegenstelling tot onze amygdala – in staat is om na te denken. Een paar belangrijke functies van dit gedeelte zijn het vermogen tot zelfreflectie, impulscontrole, empathie en… het remmen van onze amygdala. Nu je dit weet, ben ik heel benieuwd wie jij voortaan als eerste het spreekwoordelijke woord geeft: je amygdala of je neocortex?

Ons brein in balans

Net als ons lichaam streeft gelukkig ook ons brein naar balans. Soms nemen emoties de overhand en wordt het rationele deel van ons brein even uitgeschakeld. Maar zodra de emoties zakken, laat het rationele deel snel weer van zich horen. Dit zal menig hamster nu aan den lijve ondervinden. Want stel dat jij nu thuis zit met enorme voorraden pasta en wc papier en vrienden of familie zitten er binnenkort om verlegen, wat doe je dan? Hou je het voor jezelf? Nu de angst wat gezakt is en je ook rationeel naar de situatie kunt kijken, is het antwoord waarschijnlijk een open deur.

De meeste mensen deugen

Om dit blog dan maar met de veelbesproken woorden van  Rutger Bregman te eindigen: ‘De meeste mensen deugen’. Ik ben overtuigd van zijn gelijk en stel voor dat we ons focussen op meer zelfbewustzijn, reflectie, empathie, saamhorigheid en vooral: een positieve mindset. Een mindset die onze amygdala’s de kop in drukt en nadenkt over de impact van ons gedrag op anderen. Want het is heel simpel: we zijn en blijven sociale wezens en hebben elkaar meer dan ooit nodig. Als we ons daar iets meer van bewust worden, weet ik zeker dat we hier samen (sterker) uitkomen.

Graag sluit ik af met een aantal tips: 

• De strijd tegen corona vraagt om fysieke afstand, geen sociale afstand. Zorg ervoor dat je persoonlijk contact blijft houden, want dat kan tegenwoordig prima virtueel.
• Lees het boek  De meeste mensen deugen van Rutger Bregman. Het zal je 100x meer opleveren dan ieder uur de newsfeed op je smartphone te checken.
• Breng je amygdala niet in verleiding en stop met het lezen van de eindeloze stroom aan nieuwsberichten over corona. Check enkel 1-2 keer per dag de officiële bronnen van bijvoorbeeld de NOS en het RIVM.
• Lees of hoor je dingen waar je stress van krijgt, probeer dan rationeel te blijven nadenken. Dat komt de keuzes die je maakt zeker ten goede.

Nog één ding: is persoonlijk contact precies waar jij nu behoefte aan hebt, dan verneem ik graag van je. Voor een telefoon-, Skype- of Zoomgesprek maak ik graag tijd.

Stay safe & take care.